Boyotu, halk arasında çemen otu olarak bilinen ve çeşitli tedavilerde kullanılan, oldukça şifalı bir bitkidir. Ülkemizde de yetişen boyotu, özellikle Anadolu insanı tarafından sıkça tüketilen bir türdür. Anayurdu Güney Avrupa ve Akdeniz havzasıdır ve uzun süre yaşayan otsu bir bitki olup, baklagiller familyasındandır. Boyotu, bir metre ile altmış santim arasında boyu olan ama ülkemizde yabani olarak yetişen bir bitkidir. Güneydoğu ve Orta Anadolu bölgelerinde kültürü yapılmaktadır.

Boyotunun gövdesi açık yeşil, yuvarlak kesitli, ince tüylü ve dallara ayrılan yapıda olup, bitki bazen yatay bazen de dikine yetişir. Yaprakları açık yeşil olup, kenarları ince dişli ve oval biçimli üç yapraktan oluşur. Çiçekleri yaz ortasında açar ve sarımsı beyaz renktedir. Çiçekler olgunlaştığında her biri 15-20 adet sarı kahve renkli küçük tohum taşıyan tohum zarfına dönüşür ve bu tohumlarla çoğalır. Boyotu, alkali toprakları, bol güneşli yerleri ve suyun akıntılı yerlerini sever.

Boyotunun keskin kokulu tohumları %30 oranında yapışkan bitki sıvısı ve uçucu sabit yağlar; kolin, trigonellin ve kumarin isimli maddeleri içerir. Boyotunun yaprakları salata olarak tüketilir ve aynı zamanda haşlanarak sebze gibi tüketilir. Yaprakları çiğ olarak da tüketilebilir. Tohumları bazı ülkelerde baharat olarak kullanılırken, ülkemizde keskin kokulu tohumlar pastırma yapımında kullanılır. Pastırmanın üzerine sürülen çemenin içine tohumlar ezilerek katılır ve keskin kokulu çemenin ana maddesidir.

Boyotu, öksürüğü hafifletir, göğsü yumuşatır, bronşiti ve boğaz ağrısını hafifletir, balgam söktürür ve rahatlama sağlar. Sindirimi kolaylaştırır, acı olması nedeniyle sindirim sistemini uyarır, mide ve bağırsak gazlarını giderir. Cinsel gücü artırıcı özelliği vardır ve vücudu temizleyerek tonik görevi yapar. Kadınların aybaşı dönemini ağrısız atlatmalarına yardımcı olur. Emzikli annelerin sütünü artırmasına yardımcı olur.

Boyotunun bütün bu faydaları için sonbaharda olgunlaşan tohumları toplanır. Bir bardak sıcak suya 1,5 tatlı kaşığı tohum konup 10 dakika kısık ateşte kaynatılarak, günde üç su bardağı içilirse vücuda detoks etkisi yaratır. Boyotunun yaralara ve çıbanlara iyi geldiği söylenir. Bunun için boyotu tohumları ezilerek suyla karıştırılarak macun haline getirilip yaraların ve çıbanların üzerine konularak kullanılır. Boyotunun içindeki yoğun kalsiyum ve magnezyum minerali, ergenlik çağındaki çocukların ve gençlerin boylarının uzamasında etkili olduğu söylenmektedir.

Hamilelik sırasında kullanılmamalıdır. Çok az miktarda dahi olsa gaz ve ishal yapabileceği söylenmektedir. Boyotu tüketilirken başka ilaçlar kullanılıyorsa, aralarında en az iki saat olmasına dikkat edilmelidir.