Genel Bilgiler Evelik otu, Çobandeğneğigiller ailesine ait bir bitkidir. Diğer isimleri arasında efelek, düvelek, ılabada, ılıbıdı, ve alabada bulunur. Labada türleri, içinde yaklaşık 200 kadar bir yıllık, iki yıllık ve çok yıllık bitki cinsini barındırır. Ekşi olmayan türlerin yaprakları Anadolu'da yaygın bir şekilde sarma olarak tüketilir ve efelek, evelik gibi isimlerle anılırken, ekşi yapraklı türleri kuzukulağı ismiyle bilinir. Bu bitki ailesinin üyeleri genellikle kuzey yarımkürede yaygın olmakla birlikte dünya genelinde bulunabilir. Bazıları zararlı otlar olarak kabul edilirken, bazıları tüketilebilir yaprakları için yetiştirilir. Labada türleri, birçok kelebek türünün larvaları tarafından besin olarak kullanılır. Botanik Özellikleri Evelik otu, 50 ile 150 santimetre boylarında, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Yuvarlak, dik gövdeli, saplı, uzun ve eliptik yapraklıdır. Yaprakların kenarları dişli bir şekildedir. Haziran ve Eylül ayları arasında salkım şeklinde yeşil çiçekler açar. Görünüş olarak aynı aileden olduğu kuzukulağını andırır, ancak kuzukulağından daha uzundur. Yaprak ve gövde kuzukulağı gibi ekşi değildir, fakat taze yaprakları sebze olarak kullanılabilir. Aynı zamanda kurutulduğunda et dolması yapılır. Alabalık sarılıp tereyağında kızartıldığında balığa hafif ekşimsi bir lezzet katar. Bitki, tarım bitkilerine, özellikle hububata zarar verebilir. Bu nedenle derin sürüm yapılmalı ve güçlü kökleri toplanıp yakılmalıdır. "Gığış" ismi verilen meyveleri Tokat civarlarında çay yerine demlenerek tüketilir. 1600 metre yüksekliğe kadar olan gölgelik ve nemli bölgelerde kendiliğinden yetişir. Faydaları Evelik otunun çeşitli sağlık yararları bulunmaktadır:
Yaprakları çıbanları olgunlaştırmak, yara ve egzamaları gidermek için lapa şeklinde sarılır. Bunun için kurutulmuş kazık köklerinden 50 gramı, 1 litre suda 10-15 dakika kadar kaynatılır ve günde birkaç bardak içilir veya her gün 1-3 gram toz şeklinde tüketilir. |